Bruselloz, Brucella cinsi bakterilerinin neden olduğu dünyada yaygın olarak görülen zoonotik bakteriyel bir hastalıktır. Bruselloz dünyada önemli bir hayvan ve halk sağlığı problemi olmakla birlikte ekonomik yönden de zarar veren bir hastalıktır. Brusellozu bu kadar önemli kılan sadece klinik açıdan önemli olması değil, bulaşıcılığının yüksek olmasıdır. Evcil hayvanlarda bulaşıcı yavru atma hastalığı olarak bilinen bu hastalığın, coğrafik bölgelere göre pek çok ismi bulunmaktadır. Brucella cinsi içerisinde bulunan B.abortus, B.melitensis, B.canis ve B.suis klasik bruselloz etkenleri olarak bilinmektedir.
Brucella abortus: Sığırların bruselloz etkenidir. Koyun, keçi ve insanlara da bulaşır.
Brucella melitensis: Koyun ve keçilerde hastalık oluşturur. Sığırlara da bulaşır. İnsanlar için çok önemli zoonozun nedenidir.
Brucella suis: Domuzlarda bruselloz etkenidir.
Brucella ovis: Koçlarda bruselloz etkenidir.
Brucella canis: Köpeklerde bruselloz etkenidir.
Klinik Belirtiler
Klinik hastalık belirtileri sığır, keçi, koyun ve koç gibi hayvanlarda özellikle testis, meme, uterus gibi genital organlara yerleşerek abort, orkitis, epididimitis, nadir olarak artritis, süt veriminde azalma, damızlık değer kaybı ve infertilite gibi ekonomik yönden zararlı etkiler ile karakterizedir.
Bruselloz Nasıl Bulaşır?
Bruselloz esas olarak otçul hayvanların hastalığıdır. Hayvanlardan insanlara bulaşması ise pastörize edilmemiş süt ve süt ürünlerinin kullanılması yoluyla olmaktadır. Halk sağlığı açısından da önemli olan bu hastalığın insanlara bulaşmasında hayvanlar ve hayvansal ürünler önemli rol oynamaktadır. Enfekte hayvanların başta çiğ süt ve süt ürünleri olmak üzere, yeterli ısı işlemi görmemiş et ürünleri (özellikle karaciğer/dalak), gübre ile bulaşık sebzeler, atık yavru ve genital akıntılar, idrar, dışkı ve spermaları ile bazı kemiriciler bulaşmada rol alır. İnsandan insana bulaşma nadirdir.
Laboratuvar Teşhis Metotları
Bruselloz hastalığının teşhisinde kullanılan testlerin başında serolojik testler yer almaktadır.
Bruselloz hastalığı için yaygın olarak kullanılan testler;
Rose Bengal Plate Testi (RBPT): Rose Bengal ile boyanmış standart antijen kullanılmaktadır.
Serum Aglütinasyon Testi (SAT) : Hastalığın teşhisinde önemli olan ve temel testlerden birisidir. Erken olguların ortaya konulmasında yararlı olmaktadır. Aglütinasyon testidir.
ELISA Testi: Bu test antijen veya antikoru saptamak için direkt veya indirekt olarak uygulanmaktadır. Spesifik ve daha duyarlı bir serolojik test tekniğidir.
Bunların dışında moleküler test yöntemi olarak da Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR) kullanılmaktadır. Moleküler tekniklere dayanan bu yöntem kandan, sütten ve atık yavrudan DNA elde edilmesi ile gerçekleştirlmektedir. Bruselloz suşlarının tanımlanmasında da önemli bir test tekniğidir.
Korunma ve Kontrol
Sağlam sürülere enfeksiyonu sokmamak için dışarıdan kontrolsüz ve muayenesiz hayvanın konulmaması gerekmektedir.
Sürülerde bulunan reaktör hayvanlar serolojik testler ile muayene edildikten sonra pozitif olan hayvanların sürüden uzaklaştırılması gerekmektedir.
Hastalığın saptandığı hayvanlar sürüden uzaklaştırıldıktan sonra barınakların dezenfeksiyonu yapılmalıdır. Atık yapmış veya hasta hayvanların ayrılması ve atık yavruların gömülmesi gerekmektedir.
İnfekte hayvanların sütlerinin kullanılmaması gerekmektedir. Sağıcılar bir hayvandan diğerine geçerken ellerini dezenfeksiyon solüsyonlarla yıkamalıdır.
Kesimhanede çalışan kişilerin özel giysi, gözlük kullanmaları önerilmektedir. Çiğ et ve pastörize olmamış süt/ süt ürünlerinin kullanımı önlenmelidir.